Sperm testi, erkeğin ejakulatının teste tabi tutularak belirli bilgilere erişmek mümkündür. Sperm testinde sperm sayısı, hareketlilik oranı ve normal görünümlü sperm oranları belirlenirken, daha farklı testlerle ortaya konan sperm DNA hasarı testinde ise spermin DNA zincirindeki kırıkları, diğer bir deyişle sperm kalitesini belirleyemeye yöneliktir.

Sperm DNA hasarı nedir?

Kısırlığa (İnfertilite) dair yapılan incelemelerde, sperm DNA hasarı özel durumlarda bakılan ileri testler arasındadır. Sperm testi bozuk olan vakalarda sperm DNA hasarı yüksek çıkabileceği gibi, sperm testi normal olan hastalarda da yüksek oranda sperm DNA hasarı görülebilir. DNA hasarı yüksek olan erkeklerde tüp bebek tedavilerinde döllenmede, embriyo gelişiminde ve embriyo kalitesinde bozukluklar bildirilmiştir. Ek olarak bu hastalarda yüksek DNA hasarı tekrarlayan düşüklerle de ilişkili olabilir.

Dna hasarı nasıl tespit edilir?

Sperm DNA hasarı, klasik sperm testi ile tespit edilemez. Sperm testi normal olan erkeklerde de sperm DNA hasarına rastlanabilmektedir. Yani, sayısı, morfolojisi ya da hareketliliği olağan gözlemlenen spermlerde dahi artan DNA zinciri kırıkları ortaya çıkabilmekte; bu durum da yumurtalıkların döllenmesini zora sokmaktadır.

Sperm DNA hasarı değerlendirmede pek çok farklı analiz yöntemi mevcuttur. Bunlar arasında SCSA (Sperm Chromatin Structure Assay); Anilin Blue Testi; SCD (Sperm Chromatin Dispersion Assay); Acridine orange testi; TUNEL (The Terminal Deoxynucleotidyl Transferase‐Mediated Deoxyuridine (TdT) Triphosphate (dUTP) Nick End Labeling Assay); Toluidin Blue testi; Halotest (Sperm Chromatin Dispertion); Comet assay; In situ nick translation sayılabilir. TUNEL yöntemi kabul görmüş ve görece daha sıklıkla kullanılan bir testtir.

Sperm hasarı neden olur?

Günümüze kadar yapılan araştırmalar, spermin kalitesini etkileyen pek çok etmen olduğunu ortaya koymuştur. Bu etmenlerin en başında, sağlıksız yaşam koşulları gelmektedir. Öte yandan sigara kullanımının da etkisi büyüktür. Ayrıca alkol kullanımı, kafein tüketiminin fazla olması, radyasyona maruz kalmanın, enfeksiyonların, kullanılan kimi ilaçların, zehirli kimyasalların ve zirai ilaçların da sperm DNA hasarına neden olduğu saptanmıştır.

Sıcak ortamda çalışan mesleklerde, kimyasallar ile çalışan mesleklerde, bilgisayar kullanımının uzun süreli olduğu mesleklerde de sperm DNA hasarı olabilir. Bunların dışında, sperm üretimi esnasında spermin tam olgunlaşamaması ya da proteinlerin yanlış/eksik düzenlenmesi de DNA zincirinde kırılmalar yapabilir. DNA’daki bu hatalar, embriyoya doğrudan olumsuz etki etmekte ve de gelecek kuşaklara aktarılmaktadır.

Kimler hasar tespiti için test yaptırmalı?

İnfertilitede, ilk değerlendirmede yapılması gerekli testler arasında yer almayan sperm DNA hasarı tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı durumlarında daha sıktır. Bu nedenle, özellikle tüp bebek tedavileri başarısızlık ile sonuçlandığında sperm DNA hasarı bakılabilir. Ayrıca tekrarlayan gebelik kayıplarında (düşükler) da sperm DNA’sının incelenmesi faydalı olacaktır. Varikoseli olan erkekler, yaşam ve meslek nedeni ile riski yüksek olan erkeklerinde bu test yaptırması uygundur.

Sperm DNA hasarı tedavisi

Günümüzde sperm DNA hasarını tedavi eden bir yöntem ne yazık ki bulunmamaktadır ancak yine de hasara neden olan ve ortadan kaldırılması mümkün belirgin bir faktör varsa -enfeksiyon, sigara kullanımı, vb.- öncelikle bu yönde bir tedaviye başlanabilir. Neden belirgin değilse ancak destek amaçlı yöntemlere (antioksidan tabletleri) başvurulabilir.

Sperm DNA hasarındaki artış üreme başarısını olumsuz etkilediğinden tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir. Özetle, tamamen umutsuzluğa kapılmaktansa yaşam tarzı değişiklikleri, antioksidan tedavi ve farklı sperm seçme yöntemlerinden faydalanılarak gebelik elde edilebilir. Bu durumda, mevcutsa, hasarlı olmayan spermler yumurtayı döllemede kullanılır ve böylelikle bebek sahibi olunma şansı artırılır.

Konuyla ilgili aklınıza takılan sorular ve kontrol için Ankara’da bulunan kliniğim ile irtibata geçebilir, randevu alarak kontrole gelebilirsiniz. Erkeklerde Kısırlık yazımı da okuyabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Sperm DNA hasarı, erkek üreme sağlığı üzerinde nasıl etkiler yapar?

Sperm DNA hasarı, sperm hücrelerinin hareketliliğini, morfolojisini ve genetik bütünlüğünü etkileyebilir. Bu da doğal gebelik şansını azaltabilir, tekrarlayan düşüklere, fertilite sorunlarına ve doğum kusurlarına yol açabilir.

Sperm DNA hasarı nasıl teşhis edilir?

Sperm DNA hasarı teşhisi için birçok test yöntemi bulunmaktadır. Bu testler arasında sperm morfolojisi değerlendirmesi, DNA parçalanması analizi, sperm kromatin yapısı testi (SCSA), TUNEL testi ve sperm oksidatif stres testi bulunabilir.

Sperm DNA hasarı, doğal gebelik şansını azaltır mı?

Evet, sperm DNA hasarı doğal gebelik şansını azaltabilir. Sperm hücrelerinin genetik bütünlüğü, döllenme ve embriyo gelişimi için önemlidir. Hasarlı DNA’ya sahip sperm hücreleri, döllenme başarısını ve embriyo implantasyonunu etkileyebilir.

Sperm DNA hasarı, tüp bebek tedavisi başarısını etkiler mi?

Evet, sperm DNA hasarı tüp bebek tedavisi başarısını etkileyebilir. Sperm DNA’sındaki hasar, döllenme, embriyo gelişimi ve implantasyon süreçlerini olumsuz etkileyebilir. Bu durumda, bazı tedavi seçenekleri, örneğin intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI), sperm seçimi ve DNA hasarını azaltıcı tedaviler kullanılabilir.

Sperm DNA hasarı, çocukların sağlığını etkiler mi?

Sperm DNA hasarı, çocukların sağlığını etkileyebilir. Hasarlı DNA’ya sahip sperm hücreleri, genetik hastalıkların riskini artırabilir ve doğum kusurlarına yol açabilir. Ancak bu durum her zaman gerçekleşmez ve sağlıklı bir çocuğun doğma olasılığı da vardır.

Sperm DNA hasarı, erkek infertilitesine neden olabilir mi?

Evet, sperm DNA hasarı erkek infertilitesinin bir nedeni olabilir. Hasarlı DNA’ya sahip sperm hücreleri döllenme ve embriyo gelişimi süreçlerinde sorunlara yol açabilir, bu da hamilelik şansını azaltabilir.

Sperm DNA hasarı, yaşla birlikte artar mı?

Evet, yaş ilerledikçe sperm DNA hasarı riski artabilir. Yaşlanma süreci, DNA onarım yeteneğini azaltabilir ve sperm hücrelerinin genetik materyalinde bozulmalara neden olabilir.

Sperm DNA hasarı, DNA fragmantasyonu olarak da adlandırılır mı?

Evet, sperm DNA hasarı bazen DNA fragmantasyonu olarak da adlandırılır. DNA fragmantasyonu, sperm hücrelerindeki DNA’nın parçalanması veya bozulması anlamına gelir.

Sperm DNA hasarı, yaşam tarzı değişiklikleriyle iyileştirilebilir mi?

Evet, bazı durumlarda sperm DNA hasarı yaşam tarzı değişiklikleriyle iyileştirilebilir. Sağlıklı beslenme, egzersiz, sigara ve alkol tüketiminden kaçınma, toksinlere maruziyeti azaltma ve stres yönetimi gibi önlemler, sperm DNA hasarını azaltmaya yardımcı olabilir.