Gebelikte yapılan ilk kontrol muayenesinde alınan testler arasında kan grubu kontrolü de yer almaktadır. Kan uyuşmazlığında bahsedilen detay Rh uyuşmazlığıdır. Anne adayı Rh (–) kan grubuna, baba adayı da Rh (+) kan grubuna sahip olduğu zaman anne adayı ile baba adayı arasında Rh yani kan uyuşmazlığı var demektir.

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Eğer Rh (–) anne ve Rh (+) bir baba çocuk sahibi olursa, ilk bebek Rh+ olduğu takdirde bu bebekte bir sorun olmamaktadır. Ama ilk bebeğin Rh (+) olması annede Rh faktörüne karşı antikorlarının gelişmesine neden olur.  Bu antikorlar ilk gebelikte çok yavaş hızda ve bebeğe geçmeyecek türde olduğundan ilk bebek etkilenmez. İlk gebelikte oluşan bu antikorlar sonraki gebelikte farklı türde olup bebeğe geçebilecek şekilde anne kanında hazır bulunurlar. İkinci ve sonraki gebeliklerde anne kanına antikor denilen silahlar bebekte Rh + kanı yakalayıp, kırmızı kan hücrelerini yok etmektedirler.

Dolayısı ile anne 2. Bebeğe hamile kaldığı zaman ikinci bebek Rh + ise, annedeki silahlar bebek kanına geçtiği andan itibaren Rh + olan kırmızı kan hücrelerini yok etmeye başlayacaktır. Dolayısı ile, anne adayı Rh (–), baba adayı da Rh (+) kan grubuna sahipse ilk gebelikten itibaren bu antikor gelişimini önlemeye yönelik önlem alınmalıdır.

RH Uyuşmazlığı İğnesi Ne Zaman Yapılır?

İlk gebelikte bir sorun yaratma ihtimali hemen hemen yoktur. Daha sonraki gebeliklerde sorun yaratmasın diye 28-34. Haftalar arasında en sık bilinen şekli ile kan uyuşmazlığı iğnesi adı verilen bir uyuşmazlık iğnesi yapılır. Bebek doğduktan sonra Rh (–) ise yeni bir doza gerek yoktur, eğer Rh (+) ise ilk 72 saat içerisinde mutlaka anneye 2. Doz iğne de yapılır. Böylece bundan sonraki gebelikler Rh uygunsuzluğundan %100’e yakın oranda korunmuş olur. Gebeliğin ilk haftaları veya herhangi bir zamanda kanama olmuşsa veya bir müdahale yapılmışsa, mutlaka kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmalıdır. Bununla birlikte kan uyuşmazlığından bebeğin etkilenip etkilenmediğini öğrenmek amacıyla inceleme yapılır. Genellikle 2. Ve sonraki gebeliklerde kontrol etmek gerekir.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi Yan Etkileri Nelerdir?

Kan uyuşmazlığı iğnesi, anne adayının bağışıklık sistemini gebelik sürecinde baskılayan ve Rh+ antikorlarının oluşmasını engelleyen bir çeşit aşı tedavisidir. Böylece hamilelik süresince anne kanında antikor oluşmaz ve bebek sağlığı korunur.

Ebeveynlerin kan uyuşmazlığı iğnesi yan etkileri hakkında endişeli olmaları doğaldır. Ancak yan etkiler yok denecek kadar az olup, bebeğe zarar vermez. Yaygın yan etkileri enjeksiyon bölgesinde kızarıklık ve kaşıntı, daha nadir olarak baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları ve halsizliktir.

RH Uyuşmazlığı İğnesi Yapılmazsa Ne Olur?

Çiftlerde kan uyuşmazlığı annenin RH- ve babanın RH+ kan grubuna sahip olması ile ortaya çıkan durumdur. Çoğu zaman ilk gebelikte herhangi bir sorun oluşmaz. Ancak 2. ve sonraki gebeliklerde düşük veya bebek sağlığını etkileyen durumların gelişme olasılığı vardır. Bu nedenle ilk gebelikten itibaren gebeliğin belirli bir döneminde ve gerekirse doğumda kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmazsa bebekte anemi, sarılık gibi hastalıklar; gebelik sürecinde ölü doğum ve düşük gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Kan uyuşmazlığı çoğu zaman ilk defa doğum yapacak ebeveynleri etkilemez. Bu nedenle evlilik öncesi veya rutin gebelik kontrollerinde kan uyuşmazlığı testi önerilir.

Eşlerde kan uyuşmazlığı ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. İlk doğumdan sonra annenin kanında birikmeye başlayan antikorlar 2. ve sonraki gebeliklerde artmaya başlar. Böylece anne kanındaki antikorlar sonraki gebelikte plasenta yoluyla bebeğe geçer ve kansızlığa neden olur. Süreç bebek ölümü ile sonuçlanabilir. Kan uyuşmazlığı olan eşlerde gebe kalma sayısı arttıkça, bebek kaybı riski de artar. Bu nedenle ilk gebelikten itibaren gebelik takibinde kan uyuşmazlığı iğnesi yaptırılması son derece önemlidir.

Kan Uyuşmazlığı Testi

• İlk gebelikte oluşan antikorlar bebeğe geçerek onun kan hücrelerine saldırmakta ve özellikte bebekte kan yetmezliği riski yüksek olmaktadır ancak antikor oluştuktan sonra bazı önlemler alınabilir.
• Bu uyarılma işlemi ilk doğumda %1 oranında oluşabilmektedir.
• Başka durumlarda da eğer anne Rh (+) kanla karşı karşıya kalırsa bu silahları sentezleyebilmektedir. Örneğin yanlış kan nakli, kan ile bulaşmış cerrahi aletler ile yapılan ameliyatlar ya da çok seyrek olarak kan bulaşmış enjeksiyonlara bağlı meydana gelebilmektedir. Ancak günümüz hasta güvenliği uygulamaları ile böyle bir durum söz konusu dahi olmamaktadır.

Hamilelik dönemi başında eşlerin kan grupları tespit edilmelidir. Eğer bir Rh uyuşmazlığı varsa indirekt coombs testi uygun aralıklarla tekrarlanmalıdır.  Gerekirse ilk gebelikte 28. Haftada korunma iğnesi (Anti-D immün globulin) yapılır.

Özet olarak kan uyuşmazlığı aslında bir Rh uyuşmazlığıdır. Rh (–) bir anne Rh (+) bir bebek için geçerlidir. 2. Gebelikte olur. Normal kontroller yaptırılarak gerekli önlemler alındığı takdirde bu olaydan hem anne hem bebek sorunsuz kurtulabilmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kan uyuşmazlığı hangi sorunlara yol açabilir?

Kan uyuşmazlığı durumunda bebeğin kırmızı kan hücreleri parçalanabilir, bu da çeşitli sorunlara yol açabilir. Bunlar arasında anemi (kansızlık), hiperbilirubinemi (sarılık) ve bazen ciddi durumlarda fetal hidrops (bebek vücudunda aşırı sıvı birikimi) bulunabilir.

Kan uyuşmazlığı hamilelikte ne zaman teşhis edilir?

Kan uyuşmazlığı genellikle hamilelik sırasında rutin kan testleriyle teşhis edilir. İlk prenatal bakım ziyaretinde veya hamilelik sürecindeki tarama testleri sırasında kan uyuşmazlığı riski değerlendirilir.

Kan uyuşmazlığı gebeliklerde tekrarlar mı?

Kan uyuşmazlığı, anne ve baba arasındaki kan grupları ve Rh faktörlerine bağlı olarak değişir. Eğer anne ve baba arasında uyuşmazlık varsa, gelecekteki gebeliklerde tekrar olma olasılığı vardır. Bu nedenle, bir önceki gebelikte kan uyuşmazlığı yaşandıysa, sonraki gebeliklerde uzman doktor takibi önemlidir.

Kan uyuşmazlığı ne zaman riskli kabul edilir?

Kan uyuşmazlığı riskli olarak kabul edilirse, bebeğin sağlığı için özel takip ve tedavi gerekebilir. Bu nedenle, riskli bir durum olduğunda, doktorunuzun önerilerini takip etmek ve düzenli kontroller yapmak önemlidir.

Kan uyuşmazlığı gebelik komplikasyonlarına neden olur mu?

Kan uyuşmazlığı gebelik komplikasyonlarına neden olabilir. Bunlar arasında erken doğum, anemi, fetal hidrops, nörolojik sorunlar ve hatta bebek kaybı bulunabilir. Bu nedenle, kan uyuşmazlığı olan gebelerin düzenli olarak takip edilmesi önemlidir.

Kan uyuşmazlığı nasıl önlenebilir?

Kan uyuşmazlığının tamamen önlenmesi mümkün olmasada, Rh uyuşmazlığı açısından risk taşıyan gebeler, Rh immunoglobulin (RhIG) adı verilen bir ilaçla tedavi edilebilir. Bu ilaç, anne vücudunda Rh antikorlarının oluşmasını engeller.

Kan uyuşmazlığı hangi çiftlerde olur?

Anne adayı Rh (–) kan grubunda iken baba adayı Rh (+) kan grubunda olduğunda kan uyuşmazlığı meydana gelir. Özellikle ilk bebek Rh+ ise sorun oluşmaz. Yani kan uyuşmazlığı, Rh (–) anne ve Rh (+) baba arasındaki çiftlerde görülür. Bu durumu dikkate almak önemlidir.