Erkeklerde Kısırlık

Erkeklerde kısırlık, baba olunmasını engelleyen bir durumdur. Böyle bir durumun varlığından söz edebilmek için -diğer bir deyişle bebek sahibi olunamamasında erkeğin rolünün olduğunun söylenebilmesi için- hem kadının hem de erkeğin incelenmesi gerekmektedir. Kısırlık tanısı için, kadın yaşı önemlidir. Bu nedenle kadın yaş 35 altında ise 1 yıl, sonrasında ise 6 ay süresince korunmasız ilişkiye rağmen bebek sahibi olunamaması, kısırlığın varlığından şüphelenilmesi ve tetkiklerin yapılması için yeterli bir belirtidir. Ancak böyle bir durumda cinsel ilişkiye girme sıklığı da değerlendirilmelidir.

Düzenli bir cinsel ilişki söz konusu değilse öncelikli olarak ilişki sıklıklarını düzenli hâle getirmek, gebelik şansı oranınızı artırabilir. Zira cinsel ilişkiyi her gün yaşamak spermin sayıca ve kalite bakımından düşüşe geçmesine, uzun aralıklarla (yedi/on günde bir) yaşamak ise döllenme olasılığının azalmasına (kadının yumurtlama dönemine denk gelmediği için) neden olmaktadır. Birlikteliklerden “düzenli” olarak bahsedilebilmesi için haftada 2 ila 3 kez yaşanması gerekir. Düzenli ilişkiye karşın hâlâ bebek sahibi olunamıyorsa muayene olunmalı ve gerekli testler yaptırılmalıdır.

Erkeklerde İnfertilite Belirtileri

Semen analizi, erkeklerde kısırlığın varlığını saptamada kullanılan en önemli testtir. Tek başına tanı koymada yetersiz olmasına karşın kolay uygulanması sebebiyle tercih sebebidir ve ilk aşama durum tespiti için yeterli veriyi sunar. Semen testiyle 3-5 günlük bir cinsel perhizin akabinde erkekten mastürbasyon yoluyla alınan menideki sperm, mikroskop altında, hacim, biçim, hareket vb. özellikleri açısından incelenir. Test sonucu normal çıkarsa kısırlığın yok olduğu varsayılır ancak sonuçlar bir problemin varlığını işaret ediyorsa test, 3’er hafta arayla en az 2 kez daha yinelenir veya idrar testi, semende lökosit sayısı, antisperm antikor testi, hormon analizi, ultrasonografi, testis biyopsisi gibi tanı koydurucu ek testler yapılabilir.

Erkeklerde kısırlık belirtileri, kadınlarda kısırlık belirtilerinden daha az ortaya çıkmaktadır. Kısırlık sorunuyla karşı karşıya olduğunu çoğu erkek bebek sahibi olamadığı için doktora başvurduğunda öğrenir. Sertleşmede ve boşalmada zorlanan, cinsel birlikteliğe karşı ilgisini kaybeden ya da tersine ilgisi artan, saç uzamasının süresinde hızlanma ya da yavaşlama fark eden, testislerinde acı ya da ağrı hisseden veya olağandışı bir yuvarlak oluşum gören, testisleri normalden küçük olan erkeklerin kısırlık yaşayabileceklerini göz önünde bulundurmaları faydalı olacaktır. Bu belirtiler görünmemesine karşın erkeklerde infetilite (kısırlık) de yaşanabilmektedir. Kesin tanı ancak yapılan testler ardından konabilir.

Kısırlık Nedenleri

Erkeklerde kısırlık, doğuştan gelen ya da sonradan ortaya çıkan birçok sebebe bağlı olabilmektedir.

• Genetik problemler
• Doğum anında meydana gelen anormallikler
• Sperm üretim bozuklukları
• Varikosel (testislerde kanı boşaltan toplardamarın varisleşmesi durumu)
• Testis travması
• Anatomik problemler
• Enfeksiyonlar
• Hormonal değişiklikler
• Geçirilen cerrahi operasyonlar

Bunların yanı sıra yaşam tarzı ve şartlar da üreme yeteneğine engel olarak kısırlığa davetiye çıkarmaktadır. Sperme doğrudan olumsuz etkide bulunan sigara ve alkol kullanımı bunların başındadır. Ek olarak testislerin aşırı ısınması da sperm üretimine olumsuz etkide bulunur. Dar kıyafetler giymek, yüksek ateşli rahatsızlıklar geçirmek, sauna gibi ortamlarda bulunmak, sıcak bir ortamda çalışmak, testis ısısını artırır. Testis ısısını artıran sebeplerden bir diğeri olan aşırı kilo, aynı zamanda sperm sayısını da düşürür. Hormon üretimine etkisi nedeniyle aşırı egzersizler de kısırlığa yol açabilir. Ek olarak bazı ilaçların infertiliteye sebep olduğu ve cinsel isteği azalttığı bilinmektedir.

Erkeklerde İnfertilite Nasıl Önlenir

Erkeklerde kısırlık sigara kullanımını sonlandırmak, diyet ve egzersiz programlarını uygulamak, aşırı kilodan kaçınmak gibi basit yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir. Diğer taraftan kısırlığa neden olan varikosel gibi bir rahatsızlık bulunuyorsa tedavi edilmelidir.

Erkeklerde kısırlık birkaç hayat tarzı değişikliği ile önlenebilir; infertilite riski azaltılabilir:

Sigarayı Bırakmak

Sigara en yaygın infertilite nedenlerinden biridir ve üreme sistemi üzerindeki olumsuz etkisi hemen herkesçe bilinir. Sigarayı bırakmak daha kaliteli sperm üretimi için yardımcı olabilir ve dolaşım sistemi üzerindeki tahribatı önlenebilir.

Alkolü Bırakmak

Alkol tüketimi, testosteron seviyesini önemli ölçüde düşürür. Daha düşük testosteron seviyeleri erkek infertilitesine sebebiyet verebilir. Diğer taraftan alkol, sertleşme ve cinsel uyarılma bozukluklarına da neden olabilir. Alkol tüketimini sonlandırmak kısırlıktan korunmak için oldukça etkili bir yöntemdir.

Egzersiz

Erkek kısırlığının yaygın nedeni, kalitesiz spermlerdir. Sperm kalitesi hız, sayı ve morfoloji gibi 3 faktör üzerinden değerlendirilir. Düzenli egzersiz yapmak sperm  sayısı ve hızını artırarak kısırlığı önleyebilir. Aynı zamanda düzenli egzersizin dolaşım sistemi üzerindeki olumlu etkisi sertleşme bozukluğunun da önüne geçebilir.

Spor ve egzersizler sırasında kullanılan bazı hormonlar, hormon dengesini bozabilir ve erkek infertilitesine neden olabilir. Erkek kısırlığından korunmak için özellikle uzun süreli hormon takviyeleri almaktan kaçınmak gerekir.

Kilolu Olmaktan Kaçınmak

Fazla kilo vücuttaki hormon seviyelerini etkileyerek kısırlığa neden olabilir. Fazla kilolardan kurtulmak erkek kısırlığını önlemek için yapılabilecek en iyi yaşam tarzı değişikliklerinden biridir.

Gündelik Kimyasallardan Uzak Durmak

Günlük hayatta karşılaşılan bazı kimyasallar (boyalar, böcek ilaçları ve zirai ilaçlar gibi) sperm kalitesinin azalmasına neden olabilir. Sperm kalitesinin azalması zamanla erkek infertilitesine neden olur Bu nedenle kimyasal ürünlerden kaçınmak erkek kısırlığını önlemek için faydalı olabilir.

Erkeklerde Kısırlık Teşhisi

Erkek kısırlığının birden fazla nedeni olabilir ve teşhis konulması fiziki muayene ve sperm analizi gereklidir. Sperm analizi, örneğin laboratuvarda incelenmesini içerir. Uzman, sperm kalitesi ve bazı diğer etkenleri inceler. Böylece kısırlık teşhisi konulur.

Fiziki Muayene Ve Hasta Öyküsü

Doktor kısırlığa neden olabilecek herhangi bir sistemik rahatsızlık olup olmadığını öğrenmek için hastanın tıbbi öyküsünü alır. Bazı kronik hastalıklar ve ameliyatlar erkek kısırlığına neden olabilir. Bunun dışında yapılan fiziki muayene ile herhangi bir istenmeyen durumun varlığı saptanmak istenir.

Sperm Analizi

Erkeklerde kısırlık tanısı kesin olarak sperm analizi sonrası konulur. Sperm analizi sperm kalitesini ve bazı diğer etkenleri incelemeyi içerir. Uzman, hastadan alınan sperm örneğini laboratuvarda inceler ve kısırlığa neden olabilecek herhangi bir anomali arar. Sperm sayısı eksikliği, hareketsiz spermler veya yapısal bozuklukları olan spermler kısırlığa neden olabilir.

Fiziki muayene ve sperm analizi sonrası doktor daha ayrıntılı inceleme yapmak için bazı testler önerebilir. Ancak bu testler her zaman için uygulanmaz. Doktorun erkek kısırlık tanısı için isteyebileceği ek testler şunlardır:

• Hormon testleri
• Skrotal Doppler ultrasonografi
• Genetik testler
• Sperm DNA testi
• Testis biyopsisi
• Prostat muayenesi-incelemesi

Kısırlığın Çeşitleri

Kısırlığın (infertilite), primer infertilite ve sekonder infertilite olmak üzere başlıca 2 çeşidi bulunur. Primer infertilite daha önce çocuk sahibi olmamış çiftlerin yaşadığı kısırlık; sekonder infertilite ise bir veya birden fazla kez çocuk sahibi olmuş çiftlerin daha sonra yaşadığı infertilite durumudur.

Primer infertilitenin nedeni yarısı kadına ayit, diğer yarısı ise erkek ile ilgilidir.  Bazı infertilite vakalarının ise nedeni tam olarak açıklanamaz. Ancak neden ne olursa olsun, çiftlerin 1 yıldan daha fazla süredir çocuk sahibi olamadığı durumlarda bir uzmana başvurması gerekir.

Sekonder infertilite daha önce kısırlık sorunu yaşamayan, evde çocuğu olan veya daha önce gebe kalmış çiftlerin bir süre sonra infertilite tanısı alması ile karakterize edilen durumdur. Çiftler, halihazırdaki beraberliklerinde çocuk sahibi olmuş olabilir ancak daha sonra bir nedenden kısırlık gelişir. Sekonder kısırlığın nedeni çoğu zaman dış faktörlerdir. Altta yatan kronik bir problem veya cerrahi operasyon öyküsü de zamanla kısırlığa neden olmuş olabilir.

Erkek Kısırlık Tedavisi

Erkeklerde kısırlık tedavisi, yapılan testler ve değerlendirmelerle ortaya konan kısırlık nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu nedenle tedaviye başlamadan önce temelde yatan sorunun doğru bir şekilde saptanabilmiş olması oldukça önemlidir.

Nedenler ve Tedavileri;

Varikosel

Erkek infertilitesi araştırmasında varikosele sıklıkla rastlanır. İnfertilite ve varikosel birlikte mevcutsa, sperm kalitesini değerlendirmeye yönelik sperm DNA hasarı belirlenmesi de uygundur. Varikoselin sperm üretimini etkilemesi ya da testisi küçültmesi durumunda mikroskop altında testislere müdahale edilir. Operasyon sonrası her 100 hastanın 75’inin sperm kalitesinde artış görülür ve gebelik başarısı %35’lere çıkar.

Sperm Kanallarındaki Tıkanıklıklar

Sperm kanallarının tıkanmasına neden olan durumlara mikroskop altında müdahalede bulunulur. Tıkanıklıklar çıkarılır, böylelikle meninin dışarı atılabilmesine olanak sunulur. Bunun mümkün olmadığı veya yapılmadığı durumlarda gebelik sağlamak için testisden sperm elde ederek  (TESA, MESA) tüp bebek yöntemi ile gebelik sağlanabilir.

Enfeksiyonlar, Hormonal Bozukluklar

Kısırlık, vücuttaki bir enfeksiyon ya da hormonol bozukluklar nedeniyle yaşanıyorsa ilaçlı tedavi yoluna gidilir. 6 ay- 1 yıl ilaç kullanımı sonrası sperm üretimi başlar ve menide sperm görülmeye başlayabilir.

Sperm Sayısı Azlığı ve Açıklanamayan Kısırlık

Bu tür durumlarda yardımcı üreme teknikleri uygulanır. Alınan semenden özel bir solüsyonla yıkanarak elde edilen kaliteli spermler, aşılama veya tüp bebek tedavisinde kullanılır. Mikroenjeksiyon yöntemi bu tekniklerden biridir.

Menide Sperm Yoksa

Menide sperm hücresine rastlanmıyorsa TESE adı verilen cerrahi müdahale ile testisten sperm hücresi alınır ve ICSI (mikroenjeksiyon) yöntemi ile laboratuvar ortamında döllenme gerçekleştirilir. Döllenen yumurta kadının rahmine yerleştirilir.

Düzenli cinsel ilişkiye rağmen eşiniz hamile kalamıyorsa sizde veya eşinizde bir problem olabilir. En doğru tanı ve tedavi yöntemi için Ankara’da bulunan kliniğim ile irtibata geçebilir, randevu alarak kontrole gelebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Kısırlık Genetik Mi?

Son yapılan araştırmalarda kısırlığın genetik geçiş gösterebildiği görülmüştür. Buna göre, özellikle baba kısırlıktan muzdarip ise erkek çocuğun da aynı problemle karşılaşma riskinin, diğerlerine göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Erkeklerde Kısırlık Tedavisi Var Mı?

Erkeklerdeki kısırlığın birden fazla nedeni olabilir.  Tedavilerdeki amaç, kısırlığa neden olan faktörlerin tespit edilip buna göre  tedavi planı oluşturmaktır.  Erkek kısırlığına neden olan durum hormonal ise çeşitli hormon ilaçları verilebilmektedir. Sperm kanallarında tıkanıklık  veya menide sperm olmaması durumunda ise direkt testislerden sperm aranması yoluna gidilebilir

Testislerin Küçük Olması Kısırlık Mıdır?

Testislerin normalden daha küçük olması kısırlıkla ilişkili olabilir. Kısırlık tedavisi alan erkeklerde bu durum ile karşılaşıldığında en kısa sürede bir üroloji uzmanına başvurulmalıdır.

Kısır Erkekler Boşalabilir Mi?

İnfertilitenin (kısırlık) nedeni her zaman sperm sayısı değildir. Sperm morfolojisi  ve hareketliliği de erkek infertilitesinde son derece önemlidir. Sperm sayısı yeterli ancak hareketlilik ve morfolojisi yetersiz ise gebelik elde edilemeyebilir.

Kısır Erkek Tüp Bebek Yapabilir Mi?

Son yıllarda oldukça gelişen yardımcı üreme tedavileri sayesinde kısır (infertil) erkek tüp bebek tedavisinden faydalanabilir. Sperm sayısının yetersiz olduğu durumlarda, morfolojideki sorunlarda erkeğe ilaç tedavileri verilebilmektedir. Erkekte menide sperm olmaması durumunda (azospermi) testislerden toplanan TESE/TESA/PESA gibi farklı operasyonlarla sperm hücreleri döllenme için kullanılabilir. Erkekteki problemi belirlemek amacı ile tüp bebek ile ilgilenen uzman bir üroloji doktorunun muayenesi olmalı ve belirli tetkikleri yaptırmalıdır.

Kısır Erkekten Sperm Gelir Mi?

Kısırlığın tek sebebi sperm sayısı değildir. Ancak kısır erkeklerde hareketlilik problemleri ve spermin yapısal kusurları (morfoloji/şekil bozukluğu) sıklıkla izlenmektedir.

Erkeklerde Sonradan Kısırlık Olur Mu?

Erkeklerde sonradan kısırlık gelişebilir. Maruz kalınan radyasyon, kanser tedavileri, küçük yaşta geçirilen ateşli hastalıklar ya da genital bölge ile ilgili ameliyatlar gibi birçok etken, erkeklerde sonradan kısırlık oluşmasına neden olabilir.

Varikosel Kısırlığa Sebep Olur Mu?

Varikosel erkek infertilitesinde kısırlığa sebep olabilir. Genişleyen damarlar sperm üretimini olumsuz etkiler ve kişide kısırlık oluşabilir. Ancak her varikosel hastasında kısırlık görülmez.

Kök Hücre Tedavisi Kısırlıkta Kullanılabilir Mi?

Günümüzde kök hücre tekniği, kısırlık tedavisinde araştırma aşamasındadır. Klinik deneyleri devam eden bu konunun şu anda pratikte tüp bebek tedavisinde kullanımı yoktur.

Hasta Yorumları

Çoğu insan deneyimlere güvenir. Bu nedenle erkeklerde infertilite tedavisi gören hasta yorumları size doktorunuz hakkında genel bir fikir verebilir. Kısırlık tedavisi gerçek hasta yorumları ve hikayeleri, doktorunuzu tanımanın en iyi yoludur. Dr. Gamze Sinem Yücel, infertilite gerçek hasta soruları ve sizlerden gelen yorumlar için uzman görüşünü paylaşıyor. Böylece size özgü durumlar için sorularınız cevapsız kalmıyor. İnsanlar ameliyatlar söz konusu olduğunda genellikle gergindir ve süreç hakkında bir şeyler bilmek çoğu hastayı rahatlatır. Kısırlık tedavisi olanların yorumları, diğer hastalar için öğretici olabilir. Böylece gerçek hasta hikayesi okuyup tüm sürece tanık olarak rahatlayabilirsiniz. Bununla birlikte infertilite durumundan muzdarip ve tedavi olanların yorumları size durumunuz hakkında bir ön bilgi sağlayabilir.

Gerçek hasta yorumlarını, sorduğu soruları ve cevaplarımı altta bulunan yorumlar kısmında bulabilirsiniz. Unutmamalısınız ki altta yer alan yorumlar ve cevaplar kesinlikle tanı ve tedavi yerine geçmemektedir. Doğru tanı ve tedavi yöntemi için mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Siz de konuyla ile ilgili konuyla ilgili aklınıza takılan soruları yorumlar kısmından bana iletebilirsiniz.