Erkeklerde kısırlık, baba olunmasını engelleyen bir durumdur. Böyle bir durumun varlığından söz edebilmek için -diğer bir deyişle bebek sahibi olunamamasında erkeğin rolünün olduğunun söylenebilmesi için- hem kadının hem de erkeğin incelenmesi gerekmektedir. Kısırlık tanısı için, kadın yaşı önemlidir. Bu nedenle kadın yaş 35 altında ise 1 yıl, sonrasında ise 6 ay süresince korunmasız ilişkiye rağmen bebek sahibi olunamaması, kısırlığın varlığından şüphelenilmesi ve tetkiklerin yapılması için yeterli bir belirtidir. Ancak böyle bir durumda cinsel ilişkiye girme sıklığı da değerlendirilmelidir.

Düzenli bir cinsel ilişki söz konusu değilse öncelikli olarak ilişki sıklıklarını düzenli hâle getirmek, gebelik şansı oranınızı artırabilir. Zira cinsel ilişkiyi her gün yaşamak spermin sayıca ve kalite bakımından düşüşe geçmesine, uzun aralıklarla (yedi/on günde bir) yaşamak ise döllenme olasılığının azalmasına (kadının yumurtlama dönemine denk gelmediği için) neden olmaktadır. Birlikteliklerden “düzenli” olarak bahsedilebilmesi için haftada 2 ila 3 kez yaşanması gerekir. Düzenli ilişkiye karşın hâlâ bebek sahibi olunamıyorsa muayene olunmalı ve gerekli testler yaptırılmalıdır.

Erkeklerde İnfertilite Belirtileri

Semen analizi, erkeklerde kısırlığın varlığını saptamada kullanılan en önemli testtir. Tek başına tanı koymada yetersiz olmasına karşın kolay uygulanması sebebiyle tercih sebebidir ve ilk aşama durum tespiti için yeterli veriyi sunar. Semen testiyle 3-5 günlük bir cinsel perhizin akabinde erkekten mastürbasyon yoluyla alınan menideki sperm, mikroskop altında, hacim, biçim, hareket vb. özellikleri açısından incelenir. Test sonucu normal çıkarsa kısırlığın yok olduğu varsayılır ancak sonuçlar bir problemin varlığını işaret ediyorsa test, 3’er hafta arayla en az 2 kez daha yinelenir veya idrar testi, semende lökosit sayısı, antisperm antikor testi, hormon analizi, ultrasonografi, testis biyopsisi gibi tanı koydurucu ek testler yapılabilir.

Erkeklerde kısırlık belirtileri, kadınlarda kısırlık belirtilerinden daha az ortaya çıkmaktadır. Kısırlık sorunuyla karşı karşıya olduğunu çoğu erkek bebek sahibi olamadığı için doktora başvurduğunda öğrenir. Sertleşmede ve boşalmada zorlanan, cinsel birlikteliğe karşı ilgisini kaybeden ya da tersine ilgisi artan, saç uzamasının süresinde hızlanma ya da yavaşlama fark eden, testislerinde acı ya da ağrı hisseden veya olağandışı bir yuvarlak oluşum gören, testisleri normalden küçük olan erkeklerin kısırlık yaşayabileceklerini göz önünde bulundurmaları faydalı olacaktır. Bu belirtiler görünmemesine karşın erkeklerde infetilite (kısırlık) de yaşanabilmektedir. Kesin tanı ancak yapılan testler ardından konabilir.

Kısırlık Nedenleri

Erkeklerde kısırlık, doğuştan gelen ya da sonradan ortaya çıkan birçok sebebe bağlı olabilmektedir.

• Genetik problemler
• Doğum anında meydana gelen anormallikler
• Sperm üretim bozuklukları
• Varikosel (testislerde kanı boşaltan toplardamarın varisleşmesi durumu)
• Testis travması
• Anatomik problemler
• Enfeksiyonlar
• Hormonal değişiklikler
• Geçirilen cerrahi operasyonlar

Bunların yanı sıra yaşam tarzı ve şartlar da üreme yeteneğine engel olarak kısırlığa davetiye çıkarmaktadır. Sperme doğrudan olumsuz etkide bulunan sigara ve alkol kullanımı bunların başındadır. Ek olarak testislerin aşırı ısınması da sperm üretimine olumsuz etkide bulunur. Dar kıyafetler giymek, yüksek ateşli rahatsızlıklar geçirmek, sauna gibi ortamlarda bulunmak, sıcak bir ortamda çalışmak, testis ısısını artırır. Testis ısısını artıran sebeplerden bir diğeri olan aşırı kilo, aynı zamanda sperm sayısını da düşürür. Hormon üretimine etkisi nedeniyle aşırı egzersizler de kısırlığa yol açabilir. Ek olarak bazı ilaçların infertiliteye sebep olduğu ve cinsel isteği azalttığı bilinmektedir.

Erkeklerde İnfertilite Nasıl Önlenir?

Erkeklerde kısırlık sigara kullanımını sonlandırmak, diyet ve egzersiz programlarını uygulamak, aşırı kilodan kaçınmak gibi basit yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir. Diğer taraftan kısırlığa neden olan varikosel gibi bir rahatsızlık bulunuyorsa tedavi edilmelidir.

Erkeklerde kısırlık birkaç hayat tarzı değişikliği ile önlenebilir; infertilite riski azaltılabilir:

Sigarayı Bırakmak

Sigara en yaygın infertilite nedenlerinden biridir ve üreme sistemi üzerindeki olumsuz etkisi hemen herkesçe bilinir. Sigarayı bırakmak daha kaliteli sperm üretimi için yardımcı olabilir ve dolaşım sistemi üzerindeki tahribatı önlenebilir.

Alkolü Bırakmak

Alkol tüketimi, testosteron seviyesini önemli ölçüde düşürür. Daha düşük testosteron seviyeleri erkek infertilitesine sebebiyet verebilir. Diğer taraftan alkol, sertleşme ve cinsel uyarılma bozukluklarına da neden olabilir. Alkol tüketimini sonlandırmak kısırlıktan korunmak için oldukça etkili bir yöntemdir.

Erkeklerde Görülen Kanserlerde Tedavi Öncesi Dondurulan Spermler ile Tüp Bebek Şansı Devam Eder

Egzersiz

Erkek kısırlığının yaygın nedeni, kalitesiz spermlerdir. Sperm kalitesi hız, sayı ve morfoloji gibi 3 faktör üzerinden değerlendirilir. Düzenli egzersiz yapmak sperm sayısı ve hızını artırarak kısırlığı önleyebilir. Aynı zamanda düzenli egzersizin dolaşım sistemi üzerindeki olumlu etkisi sertleşme bozukluğunun da önüne geçebilir.

Spor ve egzersizler sırasında kullanılan bazı hormonlar, hormon dengesini bozabilir ve erkek infertilitesine neden olabilir. Erkek kısırlığından korunmak için özellikle uzun süreli hormon takviyeleri almaktan kaçınmak gerekir.

Kilolu Olmaktan Kaçınmak

Fazla kilo vücuttaki hormon seviyelerini etkileyerek kısırlığa neden olabilir. Fazla kilolardan kurtulmak erkek kısırlığını önlemek için yapılabilecek en iyi yaşam tarzı değişikliklerinden biridir.

Gündelik Kimyasallardan Uzak Durmak

Günlük hayatta karşılaşılan bazı kimyasallar (boyalar, böcek ilaçları ve zirai ilaçlar gibi) sperm kalitesinin azalmasına neden olabilir. Sperm kalitesinin azalması zamanla erkek infertilitesine neden olur. Bu nedenle kimyasal ürünlerden kaçınmak erkek kısırlığını önlemek için faydalı olabilir.

Erkeklerde Kısırlık Teşhisi

Erkek kısırlığının birden fazla nedeni olabilir ve teşhis konulması fiziki muayene ve sperm analizi gereklidir. Sperm analizi, örneğin laboratuvarda incelenmesini içerir. Uzman, sperm kalitesi ve bazı diğer etkenleri inceler. Böylece kısırlık teşhisi konulur.

Fiziki Muayene ve Hasta Öyküsü

Doktor kısırlığa neden olabilecek herhangi bir sistemik rahatsızlık olup olmadığını öğrenmek için hastanın tıbbi öyküsünü alır. Bazı kronik hastalıklar ve ameliyatlar erkek kısırlığına neden olabilir. Bunun dışında yapılan fiziki muayene ile herhangi bir istenmeyen durumun varlığı saptanmak istenir.

Sperm Analizi

Erkeklerde kısırlık tanısı kesin olarak sperm analizi sonrası konulur. Sperm analizi sperm kalitesini ve bazı diğer etkenleri incelemeyi içerir. Uzman, hastadan alınan sperm örneğini laboratuvarda inceler ve kısırlığa neden olabilecek herhangi bir anomali arar. Sperm sayısı eksikliği, hareketsiz spermler veya yapısal bozuklukları olan spermler kısırlığa neden olabilir.