Anne karnında bebeğin içinde bulunduğu sıvıya amniyon sıvısı denir. Bebeğin amniyon sıvısı bebeğin idrarıdır. Genelde 9. haftadan itibaren, bebeğin böbrekleri idrar üretmeye başlar. Bebek idrarı yapmaya başlayınca rahim içine boşalan amnion sıvısını yutmayada başlar. Böylece amniyon sıvısının dengesi sağlanmış olur. Normalde idrar zararlı bir maddedir, çünkü vücudun toksinin önemli bir kısmı idrar ile böbrekler aracılığı ile atılır. Halbuki rahim içinde bebek toksinlerini idrara değil anne adayına göbek kordonu vasıtasıyla gönderir. Bebeğin de vücudunda toksinler, metabolizma sonucu maddeler oluşuyor. Böbreklerin rahim içinde zehirleri süzme fonksiyonu bulunmuyor. Bebek doğduktan sonra göbek kordonu artık olmadığı için böbrekleri de toksini sıvıyı süzmeye başlamaktadır.

Her ultrason incelemesinde bebeğin amniyon sıvı seviyesi de ölçülmelidir. Bebeğin hem bedenen büyümesinin yeterli olup olmadığı, hem de amniyon sıvısı yeterli mi diye kontrol edilir.

Amniyon sıvısının görevleri

Bu sıvının çok sayıda görevi vardır;

• Enfeksiyonlara karşı bebeği korur,
• Bebeği travmalardan korur ve aniden karna gelen darbelerde bebeği korur,
• Bebeğin karında rahat hareket etmesini sağlar, böylelikle bebeğin kas iskelet sisteminin gelişimini sağlar.
• Rahim içi sıcaklığı korumada da etkilidir.
• Bebeğin kordonunun sıkışmasını engeller
• Bebek amniyon sıvısını solur ve yutar. Bu şekilde hem solunum hem sindirim sistemine geçen sıvı bebeğin solunum ve sindirim sisteminin iç yüzeyinin gelişmesini sağlar.

Amniyon sıvısını azaltan durumlar

Gebeliğin herhangi bir döneminde amniyon sıvısında azalma ya da artma olabilmektedir. Bebeğin suyunun azaldığından şüphe edilen durumlar;

• Bebeğin hareketlerinin azalmış olma durumu,
• Karnın gebelik haftasına göre normalden küçük olması,
• Rahim içi gelişme geriliği,
• Gebelik tansiyonu,
• Gün aşımı

Bu durumlar varsa bebeğin suyunun çok sık kontrol edilmesi gerekir. Bebeğin suyu ultrason aracılığı ile kontrol edilir. Doktor bazı ölçümler alır hesaplama yapar ve bu hesaplamalara göre suyun seviyesinin normal olup olmadığını saptar.

Amniyon sıvısı neden azalır?

Suyun gelmiş olması bebeğin su kesesinin yırtılmış olması söz konusu olduğunda amniyon sıvısı azalır. Bu durum gebe anne tarafından fark edilebilir veya vajinal sıvı içerisine de karışabilir. Doktor bu durumu anlamak amacıyla bazı testler yapılabilir. Su gelmesi çok önemli olduğu için çamaşırın ıslanması gibi bir durumda muhakkak doktorun haberdar edilmesi gerekir. Bu doğumun başladığının bir belirtisi olabilir ve zarlar açıldığında bebek vajinal yoldan enfeksiyon kapabileceği için bu acil bir durumdur.

Bunun dışında plasenta problemleri sebebi ile bebeğin suyu azalabilir. Plasenta bebeğe yeterli oksijen ve besin desteğini sağlayamıyorsa bunun ilk belirtilerinden biri bebeğin suyunun azalmasıdır. Bunu şöyle düşünebiliriz, bebeğin suyu bebeğin böbreklerinden süzülen idrarlardan oluşur. Dolayısıyla bebeğin suyu azaldığında bebek yeteri kadar idrar yapmıyor olabilir bu da bebeğin oksijenlenmesinde sıkıntı olduğu ve bebeğin rahim içinde streste olduğunu gösterir. Plasentanın yeterli düzeyde olmaması durumlarında gebelik tansiyonu, rahim içi gelişme geriliği söz konusudur.

Gebelikte suyun azalması belirtileri

Amniyon sıvısı bebeğin gelişimini sürdürebilmesi için bazı önemli fonksiyonları yerine getirir. Gebelikte suyun azalması olarak da bilinen bu duruma tıp dilinde oligohidramnios denir ve kendini şu belirtiler ile gösterir:

• Bebek kilosunda ve gelişiminde gerilik
• Bebek hareketlerinde azalma
• Bebek kordon kan akımımda bozulma

Gebelikte suyun azalması olarak bilinen oligohidramnios çoğu zaman bir semptom göstermez. Bununla beraber en sık karşılaşılan belirti, bebek hareketlerinde azalmadır. Amniyon sıvısı bebek hareketleri de dahil bebeğin yaşamsal birçok fonksiyonunu yerine getirmesi için gereklidir.

Amniyon sıvısı sızması nasıl anlaşılır?

Amniyon sıvısı sızması bazı diğer durumlarla karıştırılabilecek bir olaydır. Sıvı sızması, 36. haftadan sonra geliyorsa, bu doğum suyu olabilir. Doğum suyu amniyon kesesinin yırtıldığı ve doğumun başladığını gösterir. Böyle bir durumda acilen doktora başvurmak son derece önemlidir.

Gebelikte erken dönemde su gelmesi birçok nedenden kaynaklanabilir. Buna neden olan tek durum amniyon kesesinin yırtılmasıdır. Bazı vajinal enfeksiyonlar buna sebep olabilir. Sızıntının nedenin kesin olarak anlaşılması için ultrasonografi gibi görüntüleme tekniklerinin kullanılması, vajinal muayene ve testler gerekir. Diğer taraftan, bebek geliştikçe ve büyüdükçe idrar kesesine baskı yapabilir ve bu durum idrar kaçırmaya neden olabilir. İdrar kaçması su gelmesi ile karışabilir. Çoğu kadın su benzeri bu sızıntının yani idrarın amniyon sıvısı olduğunu düşünür ancak bunun anlaşılması için yine doktora başvurulması gereklidir.

Gebelik döneminde vajinadan su benzeri bir akıntının olması durumunda bir uzmana başvurmak gerekir.

Amniyon sıvısı normal değerleri

Amniyon sıvısı hacmi değerleri gebeliğin haftasına göre değişiklik gösterebilir. Normal amniyotik sıvı değerleri (amnion sıvı indeksi yani AFI) 5 ila 25 cm arasındadır. 5 cm’den küçük amniyotik sıvı durumunda oligohidramnios tanısı konur. Amniyon sıvısının normal değerlerde olamaması bebek ölümlerine varan ciddi sonuçlar içerir. Bu nedenle gebelik süresince yapılacak muayenelerde dikkatli olunması ve gerekli olan tüm tetkiklerin uygulanması gereklidir.

Bebek neden az idrar yapar? Mesela bir erişkini düşünelim şoka girdiğinde vücuttan kan kaybı veya susuzluk olduğunda vücut önce hayati organlara yönlendirir; az olan kanı hayati olmayan organlardan çeker. Beyinde ve kalpte tutar, kas ve böbreklerden çekmeye çalışır. Böbreklerden kanı çektiğinde de daha az idrar yapılır. Bebekte de bu durum söz konusudur bebeğin suyu azalması bebeğin kanlanmasında bir alarm sistemi oluşmuş demektir bebek sıkıntıda demektir, böbreklerden kanı çekiyor demektir. Bebeğin oksijenlenmesinde bir sorun var demektir o yüzden bir yakın takip gerekiyor demektir.

Amniyon sıvısı azaldığında yapılması gerekenler

Suyun azalması gibi bir durum söz konusu ise doktorun daha yakından takıp etmesi söz konusu olmalıdır ve bebeğin normal bir düzeyde gelişip gelişmediği incelenir. Burada gebeliğin kaçıncı haftasında olunduğu çok önemlidir bebeğin sıkıntıda olup olmadığı önemlidir. Bunun için bazı testler yapılır.

Anne karnındaki bazı doğumsal kusurlar da suyun azalmasına sebep olabilir. Özellikle bebeğin ilk 6 ayda suyu azaldıysa detaylı ultrason yapmak gerekir. Örneğin bebeğin böbreği olmayabilir ya da idrar yollarında bir tıkanıklık olabilir böbreklerde idrar üretimi ve bunun idrar kanallarına ilerlemesinde sorun olabilir.

Tüm test sonuçlarına göre bir karar verilir eğer hesaplanan doğum tarihi yakınsa doktor doğumu hemen başlatmayı düşünebilir. Eğer doğuma çok var ise, prematüre bebeğin doğumu gerçekleştirilmezse bebeğin anneye vereceği zarar ve riskler doktor tarafından değerlendirilir ve doğumun başlatılıp başlatılmaması ya da gebeliğin ne kadar sürdürülebileceğine karar verilir. Gebelik zehirlenmesi gibi anne hayatının ciddi tehlikeye girmesi gibi bir durum söz konusu ise annenin hayatı için gebelik hemen sonlandırılır ve doğurtulur. Rahim içi gelişme geriliği var ise bebek sıkıntıda olacağı için hemen doğurtulup dış yaşama çıkartılır.

Sıkça sorulan sorular

Amniyon sıvısı neye benzer?

Amniyon sıvısı genellikle şeffaf ya da açık renkli berrak bir sıvıdır ve kendine özgü bir kokuya sahiptir. İçinde bebeğin cildini kaplayan kremsi yapılar olan verniks kazeoza da bulunabilir. Ancak, eğer amniyon sıvısının rengi açık sarı ise ve amonyak kokusu varsa, bu sıvı idrar olabilir.

Amniyon sıvısı gelmesi ne demek?

Amniyon sıvısı gelmesi, gebelik sırasında bebeği koruyan su kesesinin gerilme veya kasılma sonucunda yırtılmasıdır. Böyle bir durumda amniyon suyu, rahimden dışarıya sızabilir. Yüksek bölgeden veya sıyrık şeklinde yırtılmışsa, amniyon suyu sızıntı şeklinde olabilir. Bu durum, doğumun başlangıcı olabilir.

Amniyon sıvısı gelince ne olur?

Amniyon sıvısının görevlerinden biri, bebeği darbelerden koruyarak etkilenmesini azaltmaktır. Sıvı içerisinde yer çekimsiz bir ortamda yüzen bebek, kas iskelet sisteminin gelişmesine katkıda bulunur ve hareket kabiliyetini kazanır. Bu sıvının gelmesi, bebeğin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlar.

Amniyotik sıvı sızıntısı nasıl anlaşılır?

Amniyotik sıvı, su gibi akışkandır ve genellikle açık sarı ya da ıhlamur çayı rengindedir. Farklı olarak, çamaşıra akıntı tabakası bırakmaz ve idrar kaçırma gibi durumlarla karıştırılmamalıdır. Amniyotik sıvı sızıntısı, genellikle aksırma veya öksürme gibi aktiviteler sonrasında ortaya çıkar. İdrar kaçırma ile karıştırmamak önemlidir.